De ontginning 1000-1300

bron: wikipedia

Holland is een laagland en westelijk van Utrecht tussen Amsterdam en de Waal lag een drassig, moerassig veenland. Na de tiende eeuw neemt de bevolking verder toe en heeft men meer grond nodig om de groeiende bevolking te voeden. Dat wil zeggen, ze moeten zichzelf voeden en daar was bruikbare grond voor nodig.

Zowel de graven van Holland als de bisschop van Utrecht maakten aanspraak op de onontgonnen Hollands-Utrechtse veengebieden en gaven deze ter ontginning uit aan geïnteresseerden.1  Het veengebied tussen Lek en Linge (en Waal) was een gebied waar de bisschop wrijving had met zowel de Hollandse als Gelderse graven (en de latere hertog van Gelre). Ook de heer van Arkel had hier de nodige invloed.

De overeenkomst tussen een proost/bisschop of graaf enerzijds en de locator anderzijds werd ‘cope’ genoemd. Na het sluiten van een dergelijke ‘cope’ werden kolonisten geworven die het eigenlijke ontginningswerk moesten gaan uitvoeren. Deze settlers waren, blijkens het werk van H. van der Linden, doorgaans Oostrijnselieden of emigranten uit Noord-Holland en West-Friesland. Aan hen werd volledige beschikkingsmacht over de grond gegeven. Ze mochten de grond vrij bewerken, vrij van de hand doen en vrij nalaten aan wie ze wilden.2  Vervolgens werd de verkregen grond met behulp van een bisschoppelijke of grafelijke landmeter afgebakend en onder de participerende kolonisten verdeeld. De kerk bedong doorgaans een zeker bedrag voor de grond en de bijbehorende rechten, dat jaarlijks door de leider van de ontginningen, de zogenaamde locator, moest worden opgebracht.1